Kulağakaçan böceği (Dermaptera takımı), geceleri aktif olan (noktürnal), uzun, yassı ve genellikle kahverengi veya siyah renkte bir vücuda sahip bir böcektir. Onu diğer böceklerden ayıran en belirgin özelliği, vücudunun sonunda bulunan “cerci” adı verilen güçlü, kıskaç benzeri yapılardır. Bu kıskaçlar; savunma, avlanma (daha küçük böcekleri yakalama) ve bazen de çiftleşme sırasında kullanılır. Erkek kulağakaçan böceği bireylerinin kıskaçları genellikle daha kavisli ve büyükken, dişilerininki daha düz ve narindir. Sanılanın aksine, bu böceklerin çoğunun ince, zar kanatları vardır ve bazı türleri uçabilir, ancak bunu nadiren yaparlar ve iyi uçucu değillerdir. Besin olarak genellikle çürümekte olan bitkisel materyalleri, mantarları ve bazen de yaprak bitleri gibi küçük böcekleri tercih ederler.
Kulağakaçan Nerede Yaşar?
Evde kulağakaçan böceği görülmesi, genellikle dışarıdaki popülasyonun yaşam koşulları değiştiğinde (aşırı kuraklık veya aşırı yağmur) içeriye sığındığı anlamına gelir. Bu böcekler doğal ortamlarında nemli, karanlık ve korunaklı yerleri severler. Bahçelerde, dökülmüş yaprak yığınlarının altı, saksı dipleri, ağaç kabukları, taş altları ve kompost alanları onlar için ideal yaşam yerleridir. Evlere ise genellikle temeldeki çatlaklardan, kapı altlarındaki boşluklardan, bodrum pencerelerinden, saksı bitkileriyle veya dışarıdan getirilen yakacak odunlarla taşınırlar. İçeri girdiklerinde banyolar, bodrum katlar, mutfak lavabosu altları ve çamaşır odaları gibi nem oranı yüksek, karanlık ve kuytu alanlara yerleşirler.
Kulağakaçan Böceği Nasıl Yok Edilir?
Kulağakaçan böceği ile mücadele etmek için genellikle kimyasal olmayan, kültürel ve fiziksel yöntemler önceliklidir. Bu canlılar nem ve karanlık aradığından, bu koşulları bozmak en etkili yöntemdir.
- Fiziksel Tuzaklar: Onları bir noktada toplamak için nemli bir gazete kağıdını rulo yapıp veya ıslak bir kartonu geceden bahçeye/görüldükleri alana bırakabilirsiniz. Sabah, bu tuzağın içine doluşan kulağakaçan böceği bireylerini toplayıp sabunlu suya atarak imha edin.
- Sabunlu Su Spreyi: Doğrudan böceğin üzerine püskürteceğiniz sabunlu su (bulaşık deterjanı ve su karışımı), böceğin dış katmanını bozarak onu etkisiz hale getirir.
- Diatomlu Toprak: Bu doğal silika tozu, böceklerin dış iskeletini (kütikül) çizerek kurumalarına neden olur. Evin giriş noktalarına, süpürgelik diplerine ve görüldükleri alanlara serpilebilir.
Kulağakaçan Böceğinin Isırması Belirtileri
Kulağakaçan böceği ısırması veya kulağakaçan böceği sokması, en çok merak edilen ve yanlış bilinen konulardan biridir. Teknik olarak bu böcekler “ısırmaz” (ağız yapıları bunun için gelişmemiştir) veya arı gibi iğneli bir “sokma” eylemi yapmazlar. Ancak, kendilerini tehdit altında hissettiklerinde (örneğin elinizle sıkıştırdığınızda) arka taraflarındaki kıskaçları savunma amaçlı kullanabilirler. Bu “kıstırma” eylemi, cilt üzerinde iki küçük kırmızı nokta veya hafif bir çizik şeklinde görünebilir. Çoğu zaman acı verici değildir ve ciltte delinmeye yol açmaz. Eğer ciltte bir reaksiyon olursa, bu genellikle böceğin kıskacının yarattığı hafif bir mekanik tahriştir. Enfeksiyon riski neredeyse sıfırdır, bölgeyi sabunlu suyla yıkamak yeterlidir.
Kulağakaçan Böceği Neden Olur?
Bir kulağakaçan böceği yavrusu (nimf) veya yetişkinin evinizde görülmesinin tek bir ana nedeni vardır: Nem ve Sığınak. Bu böcekler çürükçüldür; yani çürüyen bitkisel materyaller, yosunlar, mantarlar ve bazen diğer küçük böceklerle beslenirler. Evinizde bir kulağakaçan böceği görmeniz, genellikle dışarıdaki koşulların (aşırı kuraklık veya aşırı yağmur) onları sığınak aramaya ittiği anlamına gelir. Evinizin bodrum katı, banyosu veya mutfağı, dışarıdaki nemli toprak altı ortamını taklit ediyorsa, orayı tercih ederler.
Bu noktada, mutfakta görülen ve kuru bakliyat, baharat veya susam gibi ürünlere saldıran susam böceği ile karıştırılmamalıdır. Susam böceği kuru ortamları severken, kulağakaçan tam tersine ıslak ve nemli ortamları arar.
Kulağakaçan Böcek Evden Nasıl Uzaklaştırılır?
Bu kulağakaçan böceği kıskaçlı böcek olarak da bilinen canlıyı evden uzaklaştırmanın en önemli adımı önlemedir. Onları yok etmekten çok, eve girmelerini ve yaşamalarını engellemek gerekir.
- Nem Kontrolü: Ev içindeki nem oranını düşürün. Sızıntı yapan muslukları ve boruları onarın. Banyo ve bodrum katlarda mutlaka nem alma cihazı (dehumidifier) kullanın ve bu alanları sık sık havalandırın.
- Girişleri Kapatma: Evin temelindeki, pencere kenarlarındaki ve kapı eşiklerindeki tüm çatlakları ve boşlukları silikon veya uygun dolgu macunu ile kapatın. Kapı altlarına kapı süpürgelik fırçası takın.
- Dış Aydınlatma: Bu böcekler geceleri ışığa gelebilir. Dış kapı ışıklarınızı sarı ampullerle (böcekleri daha az çeken) değiştirin.
- Fiziksel Temizlik: Gördüğünüz böcekleri doğrudan elektrikli süpürge ile çekin ve torbasını (veya haznesini) hemen dışarıda boşaltın.
Kulağakaçan Böceği İlaçlama
Kulağakaçan böceği ilaçlaması, genellikle diğer tüm kültürel ve fiziksel yöntemler denendikten sonra başvurulması gereken bir yöntemdir. Eğer yukarıdaki önleme ve doğal mücadele yöntemleri işe yaramazsa ve özellikle evde kulağakaçan böceği popülasyonu kontrol altına alınamıyorsa, profesyonel ilaçlama yardımı gerekebilir. Kulağakaçan böceği ilaçlaması genellikle iki aşamalıdır:
- İç Mekan İlaçlaması: Böceklerin saklandığı süpürgelik dipleri, lavabo altları, banyo köşeleri ve bodrum kat nemli alanlar gibi noktalara kalıcı (rezidüel) insektisitler uygulanır.
- Dış Mekan (Bariyer) İlaçlaması: Bu, genellikle daha önemli olan adımdır. Evin dış temeline, kapı ve pencere pervazlarına bir “bariyer” ilaçlama işlemi uygulanır. Bu, böceklerin dışarıdan içeriye girmesini engeller. Bu tür bir ilaçlama işlemi, özellikle kulağakaçan böceği yavrusu popülasyonunun yoğun olduğu ilkbahar ve sonbahar aylarında daha etkilidir.